اصلاح، بازسازی و نوسازی واحدهای گلخانه‌ای و پرورش قارچ خوراکی

به گزارش تیتر داغ؛ طی سال‌های اخیر و با توجه به لزوم افزایش بهره‌وری از منابع آب و انرژی، برنامه اصلاح بازسازی و نوسازی واحدهای گلخانه‌ای و پرورش قارچ خوراکی به‌منظور اصلاح و بازسازی گلخانه‌های قدیمی و فرسوده و تبدیل گلخانه‌های چوبی به گلخانه‌های مدرن و نیمه‌مدرن از سال ۹۵ (شروع برنامه ۱۰ساله اقتصاد مقاومتی) در دستورکار دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی قرار گرفته است تا بتوان با تکیه بر حفظ منابع و نهاده‌های اصلی تولید ازجمله آب و خاک، اشتغال ایجادشده را تثبیت کرد و با افزایش عملکرد تولید در واحد سطح میزان تولیدات گلخانه‌ای و صادرات این محصول را افزایش داد. در این راستا و براساس برنامه ششم توسعه و برنامه اقتصاد مقاومتی این طرح در سال ۹۸  برای معادل ۶۳۶هکتار گلخانه اجرا شد که نشان‌دهنده ۱۱۸درصد پیشرفت انجام کار است.

نتایج و آثار اجرای برنامه

۱– استفاده بهینه از مصرف آب: با اصلاح نوسازی و بازسازی ۶۳۶هکتار گلخانه در سال۱۳۹۸ حدود ۶۳۸هزار مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف آب تحقق یافته است؛ همچنین با عملکرد ۱۸۰ به ۲۵۰ تن در هر هکتار بهره‌وری مصرف آب بیش از ۲۵درصد تحقق یافته است.

۲ – صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش هزینه تولید: بعد از اجرای طرح اصلاح بازسازی و نوسازی گلخانه‌ها به مساحت ۶۳۶هکتار و همچنین تغییر منبع مصرف انرژی از گازوئیل به گاز به مساحت ۱۰۷هکتار جمعاً ۸/۲۶ میلیون لیتر صرفه‌جویی در مصرف گازوئیل (به‌طور متوسط از قرار هر هکتار ۲۵۰هزار لیتر مصرف گازوئیل) محقق شده است و با کاهش هزینه خرید سوخت مایع (پنج‌هزار و ۷۰۰ *۲۵۰هزار * ۱۰۷)که معادل ۵/۱۵۲میلیارد ریال است به ۵/۲۹میلیارد ریال (هزینه سوخت گاز یک‌هزار و ۱۰۰*۲۵۰ هزار * ۱۰۷) ۱۲۳میلیارد ریال کاهش هزینه تولید صورت خواهد گرفت.

۳ – تثبیت اشتغال: با اصلاح نوسازی و بازسازی ۶۳۶هکتار گلخانه در سال ۱۳۹۸ اشتغال شش‌هزار و۳۶۰ نفر تثبیت شده است.

۴ – افزایش ارزش تولید: با افزایش عملکرد در گلخانه‌های بازسازی و نوسازی‌شده (از ۱۸۰ به ۲۵۰ تن) در هر هکتار ۷۰ تن محصول افزایش می‌یابد که با فروش این میزان افزایش تولید ارزش تولید محصول اضافه می‌شود.

۵ – کاهش قیمت تمام‌شده محصول با الف) کاهش ۸۰درصد هزینه سوخت مورد استفاده. ب) افزایش بهره‌وری و کارآیی مصرف آب (۲۵درصد). ج) کاهش میزان سموم خصوصاً سموم قارچ‌کش ۷۰درصد (کاهش سموم به نحوه مدیریت گلخانه بستگی دارد).

۶ – تولید محصول سالم‌تر: با توجه به این‌که در گلخانه‌های چوبی و سنتی به‌دلیل نبود سازه مناسب و استاندارد و سیستم‌های هوشمند و اتوماسیون، امکان مدیریت عوامل محیطی (تهویه، نور، دما، رطوبت و…) وجود ندارد، تولید محصول سالم کم‌تر است، ولی در گلخانه‌های بازسازی و نوسازی‌شده با ایجاد سازه مناسب و استاندارد (ارتفاع بلند، نصب توری‌های ضدحشره و…) و به‌کارگیری سیستم‌های اتوماسیون (کنترل هوشمند، تهویه، دما، نور، رطوبت خاک و هوا و…) امکان تولید محصول سالم حداقل تا ۲۵درصد افزایش می‌یابد.

۷ – افزایش تولید برای صادرات: سه ویژگی اصلی برای تولید عبارتند از: تولید انبوه، عرضه مستمر، کیفیت بالا و قیمت پایین. در گلخانه سنتی محصولات تولیدی از کیفیت مناسب صادراتی برخوردار نبوده و قیمت تمام‌شده بالاست و قابل رقابت با محصولات عرضه‌شده در بازارهای جهانی نیست، اما با اصلاح و بازسازی و نوسازی گلخانه‌ها این سه ویژگی ارتقا می‌یابد و می‌توان تولیدات را رقابت‌پذیر کرد و به صادرات ارتقا بخشید.

انتظارات برای پیشبرد این برنامه

یکی از الزامات برای تحقق اهداف برنامه اصلاح و نوسازی واحد‌های گلخانه‌ای و قارچ خوراکی، تأمین به‌موقع منابع اعتباری و یارانه تسهیلاتی مورد نیاز و نیز تقویت منابع مالی و کمک‌های فنی و اعتباری موجود است. همچنین انتظار می‌رود با توجه به پیشرفت فناوری در توسعه و اصلاح گلخانه‌ها سازمان‌های تابعه استانی برنامه‌ریزی لازم را برای اجرای فناوری‌های نوین مانند ان.‌اف.‌تی، کشت طبقاتی، هوشمندکردن فرآیند تولید و نظایر آن و نوسازی گلخانه‌ها انجام دهند و از منابع مالی موجود در جهت ارتقای فناوری واحد‌های گلخانه‌ای استفاده کنند و صرفاً بر عملیات اجرایی معمول در گلخانه‌ها اکتفا نکنند. همچنین با توجه به روند توسعه گلخانه و نیز اصلاح و نوسازی گلخانه‌ها که به افزایش تولیدات گلخانه‌ای منجر می‌شود. ساماندهی بازار داخلی و صادراتی، تکمیل زیرساخت‌های مرتبط با بازاررسانی محصولات گلخانه‌ای و محیط‌های کنترل‌شده و حمایت ویژه از توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات گلخانه‌ای به‌ویژه با هدف افزایش صادرات ضروری است.

پیشنهادها به بهره‌برداران

با توجه به این‌که یکی از پروژه‌های اصلی برنامه اصلاح و نوسازی واحد‌های گلخانه‌ای تبدیل گلخانه‌های چوبی به گلخانه‌های فلزی و استاندارد است، مشارکت گلخانه‌داران به‌ویژه مالکان گلخانه‌های چوبی و سنتی برای اجرای این پروژه که به کاهش مصرف سموم بهره‌وری مصرف آب و افزایش کمی و کیفی تولید منجر می‌شود، ضروری است. درواقع تبدیل گلخانه‌های سنتی به مدرن و نیمه‌مدرن هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری برای سودآوری بیش‌تر است.

همچنین با تبدیل سوخت مایع به گاز، دوجداره‌کردن پوشش گلخانه‌ها و عایق‌بندی‌کردن سالن‌های پرورش قارچ خوراکی از هدررفت انرژی جلوگیری می‌شود و با کم‌شدن هزینه مصرف انرژی، هزینه‌های تولید در واحد‌های گلخانه‌ای و پرورش قارچ خوراکی کاهش می‌یابد. از مزایای بسترهای کشت بدون خاک این است که هر گونه مسمومیت‌های ناشی از کمبود یا بیش‌تر بودن عناصر غذایی و حتی انتقال عوامل بیماری‌زای خاک‌زی کنترل‌پذیر و تولید محصول سالم‌تر در گرو کاهش مصرف سموم و کود‌های شیمیایی است و با تبدیل گلخانه‌های سنتی به مدرن و نیمه‌مدرن علاوه‌بر کاهش هزینه‌های تولید، می‌توان محصولاتی سالم‌تر تولید کرد.

نویسنده : غلامرضا تقوی

مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی