مالیات بر ارزش افزوده

مفاهیم بسیاری از مالیات ارزش افزوده مطرح شده است. در مصوب ماده ۳ قانون مالیات ارزش افزوده اداره سازمان امور مالیاتی کل کشور این تعریف بدین گونه می باشد :

مالیات ارزش افزوده: مالیاتی غیر مستقیم می‌باشد که بر اختلاف میان ارزش کالاها و خدمات ارائه شده با ارزش کالاها و خدمات دریافت شده در یک بازه زمانی مشخص معین خواهد شد.

بر اساس ماده ۳ قانون مالیات ارزش افزوده، به تفاوت میان ارزش محصولات و خدمات ارائه شده با ارزش کالا یا خدمات اخذ شده در یک زمان مشخص، ارزش افزوده می‌گوییم. این مفهوم به روند تولید مرتبط می‌شود و نه به محصولی خاص. مالیات ارزش افزوده یک مالیات عام (بر تمام کالاها و خدمات غیر از موارد معاف متعلق می‌شود) می‌باشد که بصورت چند مرحله‌ای از اضافه ارزش کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه گردیده در مراحل گوناگون تولید و توزیع دریافت می‌گردد.

به عبارتی دیگر مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی می‌باشد که در زمان فرآیند تولید و خدمات از قسمت تولید تا فروش محصولات به مشتری، مرحله به مرحله اخذ می‌شود. مالیات ارزش افزوده جهت مصرف طراحی شده می‌باشد که مصرف کنندگان آن را هنگام خرید خود واریز می‌کنند که این مالیات از سوی فروشندگان جمع شده و بدین شیوه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار خواهد گرفت.

مالیات ارزش افزوده بشکل غیر تصاعدی در این زنجیره وجود دارد : واردات، تولید، توزیع و مصرف که در آخر مصرف کنندگان آن را پرداخت می‌نمایند. در این مالیات غیرمستقیم، نباید مالیاتی از سوی تولید کنندگان واریز گردد و بایستی مصرف کننده نهایی تنها این مالیات واریز کند؛ از این رو تولیدکنندگان پرداختی و مالیاتی که برای خرید مواد اولیه و دیگر محصولات را انجام می‌دهند از خریداران دریافت می‌کنند و اختلاف آن را به دولت خواهند پرداخت می‌کنند.

انواع مالیات ارزش افزوده

مالیات ارزش افزوده تولیدی، مالیات ارزش افزوده مصرفی و مالیات بر ارزش افزوده درآمد از انواع مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند که در ادامه انواع مالیات بر ارزش افزوده را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• مالیات ارزش افزوده تولیدی:  در مالیات ارزش افزوده تولیدی، اعمال مالیات هم بر فروش محصولات مصرفی و هم بر فروش تولیدات سرمایه‌ای انجام می‌شود. یعنی بنگاه اقتصادی با خرید محصول هیچ اعتبار مالیاتی را دریافت نخواهد کرد.

• مالیات ارزش افزوده مصرفی :  کلیه مخارج سرمایه گذاری ناخالص مالیات ارزش افزوده مصرفی به علت این که طبق محصولات و خدمات مصرفی می‌باشد، حذف خواهد شد.
•  مالیات بر ارزش افزوده درآمد :  راجع‌به مالیات ارزش افزوده درآمد می‌گویند که مالیات فروش تولید خالص محصولات می‌باشد و بدین شکل بعد از کسر هزینه استهلاک به سرمایه‌گذاری خالص، ارزش افزوده از نوع درآمد به آن متعلق خواهد شد.

مودیان این نظام مالیاتی در صورت انجام خریدهای یکجا و یا روند طولانی تولید، بار مالیاتی این نوع مالیات را تا زمان تولید و فروش کالا مربوطه تحمل نمی‌کنند، بلکه هنگام تسلیم اولین اظهارنامه مالیات ارزش افزوده (که در زمان‌های کوتاه فصلی برای آن تصویب شده است)، اضافه پرداختی مالیات ارزش افزوده را از دولت پس می‌گیرند.
همچنین اظهارنامه مالیات ارزش افزوده، تفاوت میان ارزش محصولات و خدمات ارائه شده با ارزش کالاها و خدمات دریافت شده در یک دوره معین است. بنابراین در پایان هر فصل اظهارنامه مالیاتی‌ باید تنظیم و ما به التفاوت ارزش افزوده خرید و فروش کالا باید به حساب وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت گردد. آخرین مدت ارائه این اظهارنامه ۱۵ روز بعد از پایان هر فصل است. در صورت عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده تا موعد مقرر قانونی، مودی مالیاتی مشمول جرایم مالیاتی خواهد بود.

همه چیز دربارۀ قوانین جدید مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۱

درمورد سابقه‌ی تصویب قانون جدید مالیات ارزش افزوده باید بگوییم که این قانون در سال ۸۷ و طبق اصل ۸۵ قانون اساسی در کمیسیون اقتصادی مجلس به مدت ۵ سال بطور آزمایشی تصویب می‌شود. البته روند ارسال لایحه مالیات ارزش افزوده از سال‌های دهه ۶۰ موجود می‌باشد و دولت‌های گوناگون این قانون را به مجلس ابلاغ کردند، مجددا پس داده شده و ادامه ندادند.

دولت بایستی در سال ۹۲ لایحه قانون دائمی مالیات ارزش افزوده را به مجلس ارائه می‌داد، ولی این مسئله با ۴ سال تاخیر یعنی اسفند سال ۹۶ به مجلس ارسال گردید و در آغاز سال ۹۶ اعلام وصول می‌شود. روند ارزیابی قانون جدید در مجلس تقریباً ۴ سال زمان برد و از تیرماه سال ۱۴۰۰، قانون جدید بوجود امد که از دی ماه لازم الاجرا می‌باشد.

قانون دائمی مالیات ارزش افزوده از ۱۳دی ماه اجرا گردید. این قانون یکی از قوانین نظام مالیاتی می‌باشد که با اجرای آزمایشی آن از سال ۸۷ و دائمی شدن آن، یکی از برنامه‌ها در تحول نظام مالیاتی کشور تکمیل گردید.

مزایای قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده

از مهمترین مزیت‌های این قانون می‌توانیم به شفافیت مبادلات اقتصادی، حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری، ساماندهی معافیت‌ مالیاتی، إصلاحات روند دادرسی مالیاتی، کمک به گسترش شهر‌ و روستا، برطرف نمودن بعضی از ایرادات قانون قبلی بخصوص در حوزه تسهیل روند انتقال بار مالی به مصرف‌کننده آخری و در نهایت بالابردن کارآیی و تأثیرگذاری نظام مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی بیان نمود.

با توجه به عدم راه‌اندازی سامانه مودیان در تاریخ ۱۳ دی امسال، تا زمانی که این سامانه ایجاد شود، لزوماً افراد مشمول موضوع فراخوان‌های ۸ گانه، موظف به انجام تکالیف قانونی مخصوصاً ارائه اظهارنامه مالیاتی، واریز مالیات و عوارض ارزش افزوده حداکثر و هفته بعد از از پایان هر دوره مالیاتی می‌باشد.