خشکی دهان و گلو چطور درمان می‌شود؟

خشکی دهان حالتی است که در آن غدد بزاقی، بزاق کافی را برای خیس نگه داشتن دهان تولید نمی‌کنند. خشکی دهان اغلب به دلیل عوارض جانبی برخی داروها، مشکلات مربوط به افزایش سن و یا در نتیجه پرتودرمانی اتفاق می‌افتد. در موارد نادرتر، خشکی دهان ممکن است ناشی از شرایطی باشد که مستقیماً بر غدد

بزاق با خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها، محدود کردن رشد باکتری‌ها و حذف ذرات غذا، از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین با افزایش توانایی قدرت چشایی، جویدن و بلعیدن را آسان می‌کند.

علل خشکی دهان کدامند؟

خشکی دهان و گلو زمانی ایجاد می‌شود که غدد بزاقی در دهان، بزاق کافی برای خیس نگه داشتن دهان تولید نکنند. این غدد ممکن است به دلایل زیر دچار اختلال شده و به درستی عمل نکنند:

مصرف برخی داروها: این داروها می‌توانند شامل بسیاری از داروهای بدون نسخه باشند. برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی، فشار خون بالا و اضطراب استفاده می‌شوند و نیز برخی از آنتی هیستامین‌ها، ضداحتقان‌ها، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای مسکن از جمله داروهایی هستند که احتمال بروز خشکی دهان را بیشتر می‌کنند؛
افزایش سن: بسیاری از افراد با افزایش سن دچار خشکی دهان و گلو می‌شوند. عوامل مؤثر در خشکی دهان در سنین بالا عبارتند از استفاده از برخی داروها، تغییر توانایی بدن در پردازش دارو، تغذیه ناکافی و داشتن مشکلات سلامتی به صورت طولانی مدت؛
برخی از روش‌های درمان سرطان: داروهای شیمی درمانی می توانند ماهیت بزاق و مقدار تولید شده آن را تغییر دهند. این موضوع ممکن است موقتی باشد و پس از اتمام دوره درمانی به حالت طبیعی خود بازگردد؛
پرتو درمانی: گاهی اوقات انجام پرتودرمانی برای رفع مشکلات سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و باعث کاهش قابل توجه تولید بزاق شود. این موضوع بسته به دوز پرتو و ناحیه تحت درمان ممکن است موقت یا دائمی باشد؛
آسیب عصبی: سابقه‌ی داشتن جراحی‌هایی که باعث آسیب عصبی به ناحیه سر و گردن می‌شود می تواند منجر به خشکی دهان شود؛
ابتلا به برخی بیماری‌ها: خشکی دهان می‌تواند به دلیل برخی بیماری‌ها مانند دیابت، سکته، عفونت قارچی (برفک دهان)، آلزایمر و یا به دلیل بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS باشد؛
خروپف و تنفس با دهان باز؛
مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی: نوشیدن الکل، سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو می‌تواند خشکی دهان را افزایش دهد؛
مصرف برخی مواد مخدر: استفاده از برخی مواد مخدر مانند ماری جوانا حتی به صورت تفریحی می‌تواند خشکی دهان را تشدید کند؛
کم آبی بدن: هنگامی که بدن شما مایعات زیادی را از دست می دهد، کم آبی روی می‌دهد. این کم آبی می‌تواند به دلیل استفراغ، اسهال، تعریق بیش از حد یا از دست دادن خون باشد. وقتی کم آب هستید، بدن شما به اندازه معمول بزاق تولید نمی کند، که می‌تواند باعث خشکی دهان شود؛

علائم خشکی دهان

اگر غدد دهان شما بزاق کافی تولید نمی‌کند، ممکن است در بیشتر مواقع علائم و نشانه‌های زیر را در خود مشاهده کنید:

خشکی یا احساس چسبندگی در دهان؛
بزاق غلیظ و رشته‌ای؛
تنفس بد؛
مشکل در جویدن، صحبت کردن و بلعیدن غذا؛
گلودرد و گرفتگی صدا؛
خشک یا شیاردار بودن زبان؛
تغییر حس چشایی؛
مشکلات در استفاده از دندان مصنوعی؛
چسبیدن رژ لب به دندان‌ها؛
احساس سوزش در لب.

چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟

می توان از جمله بیماری ‌هایی که سبب خشکی دهان می‌شوند موارد زیر را مثال زد :

دیابت :خشکی دهان یکی از علائم شایع دیابت نوع ۱ و نوع ۲ است. تصور می شود که افزایش سطح قند خون ممکن است بر تولید بزاق تأثیر بگذارد، که به نوبه خود می تواند منجر به خشکی دهان شود. افراد مبتلا به دیابت اغلب مستعد کم آبی هستند و همچنین از داروهایی استفاده می کنند که می تواند باعث خشکی دهان شود؛
برفک دهان : برفک دهان یک عفونت قارچی در دهان است. عفونت باعث التهاب می شود که می تواند به غدد بزاقی شما آسیب برساند. در نتیجه، غدد ممکن است زمان بیشتری برای تولید بزاق کافی داشته باشند؛
آسیب عصبی : آسیب، عفونت، جراحی یا سکته مغزی که منجر به آسیب به اعصاب سر یا گردن می شود، می تواند بر توانایی غدد بزاقی برای تولید بزاق تأثیر بگذارد. این می تواند منجر به خشکی دهان شود؛
فیبروز کیستیک : فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که به سیستم گوارشی و تنفسی آسیب می رساند. می تواند بر عملکرد غدد بزاقی تأثیر منفی بگذارد. داروهای مورد استفاده برای مدیریت فیبروز کیستیک نیز ممکن است خشکی دهان را بدتر کند؛
اختلالات خود ایمنی : در شرایط خودایمنی، سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بدن شما حمله می کند. شایع ترین بیماری خودایمنی مرتبط با خشکی دهان، سندرم شوگرن است. این بیماری شامل التهاب در غدد بزاقی و در نتیجه خشکی دهان می شود. سایر بیماری‌های خودایمنی که ممکن است باعث خشکی دهان شوند عبارتند از HIV/AIDS و آرتریت روماتوئید؛
بیماری آلزایمر : بیماری آلزایمر می‌تواند در توانایی فرد برای هیدراته ماندن اختلال ایجاد کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در پیروی از دستورالعمل‌های مصرف داروهای خشکی دهان دچار مشکل شوند.

راه‌هایی برای برطرف کردن خشکی دهان

انتخاب بهترین راه برای درمان خشکی دهان به عامل ایجاد آن بستگی دارد، اما برای رفع خشکی دهان به طور موقت می توان کارهایی انجام داد.

مصرف آدامس و یا آب نبات‌های بدون قند؛
محدود کردن مصرف کافئین؛
عدم مصرف دهانشویه‌های حاوی الکل؛
کنار گذاشتن مصرف تنباکو و سیگار؛
نوشیدن آب به مقدار زیاد؛
عدم مصرف آنتی هیستامین‌ها و داروهای ضداحتقان بدون نسخه؛
تمرین نفس کشیدن از راه بینی به جای دهان؛
مرطوب نگه داشتن محیط در هنگام خواب.
مصرف برخی از داروهای گیاهی مانند زنجبیل، ریشه گل ختمی و آلوئه‌ورا؛
مصرف جایگزین‌های بزاق بدون نسخه را امتحان کنید مانند زروستوم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

با توجه به تمامی مواردی که گفته شد، در صورتی که متوجه علائم و نشانه‌های خشکی دهان شدید، سریعا برای تشخیص علل احتمالی و شروع درمان خشکی دهان خود به پزشک مراجعه کنید.