افراد مختلف در معرض ابتلا به کدام نوع از تومورهای مغزی هستند؟

تومورهای مغزی می توانند کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهند. به بیان دیگر در هر سنی ممکن است ایجاد شوند. مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. مننژیوم، که معمولا خوش خیم است، تنها نوع تومور مغزی است که در زنان شایع‌تر است. جدی‌ترین نوع تومور مغزی، گلیوبلاستوما، در میان افراد مسن شایع می‌شود. تومورهای مغزی انواع مختلفی دارند که در ادامه مقاله به بررسی انواع و آمار ابتلا به هریک می پردازیم.

انواع تومور مغزی

بیش از ۱۵۰ نوع مختلف تومور مغز، ضایعات و کیست وجود دارد که بر اساس محل وقوع و نوع سلول‌هایی که از آنها ساخته شده‌اند، متمایز می‌شوند. انواع خاصی از تومورها معمولاً خوش خیم (غیر سرطانی) هستند، در حالی که برخی دیگر معمولاً بدخیم (سرطانی) هستند. برخی دیگر ممکن است ۵۰/۵۰ شانس سرطانی شدن داشته باشند.

·       انواع تومورهای خوش خیم مغز

مننژیوم

مننژیوم شایع‌ترین تومور اولیه مغزی است که بیش از ۳۰ درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. از سه لایه بیرونی بافت که مغز را درست زیر جمجمه پوشانده و محافظت می‌کند، نشات می‌گیرد. همانطور که در بالا نیز گفتیم زنان بیشتر از مردان به مننژیوم مبتلا می‌شوند. حدود ۸۵ درصد مننژیوم‌ها تومورهای غیرسرطانی و با رشد آهسته هستند. تقریباً همه مننژیوم‌ها خوش خیم در نظر گرفته می‌شوند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند پایدار باشند و پس از درمان عود کنند.

آدنوم هیپوفیز

آدنوم، نوعی تومور که در بافت‌های غده رشد می‌کند، شایع‌ترین نوع تومور هیپوفیز است. آدنوم هیپوفیز از غده هیپوفیز ایجاد می‌شود و تمایل به رشد با سرعت آهسته دارد. حدود ۱۰ درصد از تومورهای اولیه مغز به عنوان آدنوم تشخیص داده می‌شوند. آنها می‌توانند باعث بینایی و مشکلات غدد درون ریز شوند. خوشبختانه برای بیماران مبتلا به آنها، تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز است و با جراحی تومور و یا دارو قابل درمان است.

کرانیوفارنژیوم

این تومورهای خوش خیم در نزدیکی غده هیپوفیز رشد می‌کنند و می‌توانند به صورت تومورهای جامد یا کیست ظاهر شوند. کرانیوفارنژیوم اغلب بر اعصاب، رگ‌های خونی یا قسمت‌هایی از مغز در اطراف غده هیپوفیز فشار می‌آورد. مانند آدنوم، آنها نیز می‌توانند باعث بینایی و مشکلات غدد درون‌ریز شوند. آنها معمولا کودکان و نوجوانان و همچنین بزرگسالان بالای ۵۰ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

شوانوما

شوانوم وستبولار / دهلیزی ( نوروم آکوستیک ) تومورهای خوش خیم و با رشدی آهسته در عصبی که گوش را به مغز متصل می‌کند، هستند. کمتر از ۸ درصد تومورهای اولیه مغزی نورومای آکوستیک هستند. آنها معمولاً در بزرگسالان میانسال ایجاد می‌شوند، روی غلاف عصبی – پوششی که رشته‌های عصبی را احاطه کرده است (که می تواند منجر به تومور بدخیم عصب محیطی شود)  – رشد می‌کنند و اغلب باعث کاهش شنوایی می‌شوند. شوانوما همچنین می‌تواند عصب سه قلو را تحت تاثیر قرار دهد. این شوانومای سه قلو یا‌ تراژمینال شوانوما نامیده می‌شود که بسیار کمتر از شوانوم دهلیزی است و می‌تواند باعث درد صورت شود.

تومور نورواپیتلیال دیسمبریوپلاستیک

این یک نوع تومور مغزی عصبی-گلیال است – از‌ترکیبی از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبان ساخته شده است. تومورهای عصبی اپیتلیال دیسمبریوپلاستیک تومورهای خوش خیم نادری هستند که در بافت‌های پوشاننده مغز و نخاع ایجاد می‌شوند. این تومورها که معمولاً در کودکان و نوجوانان یافت می‌شوند، می‌توانند باعث تشنج شوند. سایر تومورهای عصبی-گلیال مغز شامل گانگلیوگلیوما، گانگلیوسیتوم و … هستند.

نوروفیبروم

نوروفیبروم‌ها تومورهای خوش خیم و عموماً بدون درد هستند که می‌توانند روی اعصاب در هر نقطه از بدن رشد کنند. در برخی موارد، این توده‌های نرم و گوشتی در مغز، روی اعصاب جمجمه یا روی نخاع ایجاد می‌شوند. نوروفیبروم‌های متعدد نشانه یک اختلال ژنتیکی به نام نوروفیبروماتوز نوع ۱ (NF1) است .

همانژیوبلاستوم

همانژیوبلاستوم‌ها تومورهای خوش خیم رگ‌های خونی هستند که می‌توانند در مغز ایجاد شوند. این تومورها اغلب از طریق جراحی حذف می‌شوند. در موارد نادر، آنها می‌توانند در چندین محل ظاهر شوند و علامت بیماری ارثی به نام فون هیپل-لینداو باشند. در این صورت ممکن است آزمایش‌ها و ویزیت‌های متفاوتی با یک متخصص مانند چشم‌پزشک یا متخصص ژنتیک توصیه شود.

کندروم

کندروما تومورهای خوش خیم بسیار نادری هستند که از غضروف ساخته شده اند. آنها می‌توانند در غضروف موجود در قاعده جمجمه و سینوس‌های پارانازال ایجاد شوند، اما می‌توانند سایر قسمت‌های بدن مانند دست‌ها و پاها را نیز تحت تاثیر قرار دهند. کندروما معمولاً در بیماران بین ۱۰ تا ۳۰ سال رخ می‌دهد. در حالی که این تومورها به کندی رشد می‌کنند، ممکن است در نهایت باعث شکستگی یا رشد بیش از حد استخوان شوند و فشاری بر مغز ایجاد کنند.

·       سایر ضایعات و کیست‌های خوش خیم مغزی

کیست آراکنوئید

کیست‌های آراکنوئید کیست‌های خوش خیم مغزی رایجی هستند که در غشاهای اطراف مغز ایجاد می‌شوند و با مایع مغزی نخاعی پر می‌شوند. آنها معمولا از بدو تولد وجود دارند، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و اغلب درمان نمی‌شوند.

کیست درموئید یا اپیدرموئید

تومور درموئید و اپیدرموئید توده‌هایی با رشد آهسته هستند که از بافت پوست باقی مانده در رشد جنینی تشکیل می‌شوند. آنها با جراحی درمان می‌شوند و در صورتی که تخلیه کامل در طول اولین جراحی امکان‌پذیر نباشد، اقدامات بعدی را می‌توان با خیال راحت انجام داد.

کیست راتکه

کیست‌های شکاف Rathke توده‌های خوش خیم پر از مایع هستند که به آرامی در فضای بین قسمت‌های جلو و پشت غده هیپوفیز ایجاد می‌شوند. اکثر کیست‌های شکاف Rathke در بزرگسالان یافت می‌شوند، اگرچه در طول رشد جنین ایجاد می‌شوند.

ضایعه راس پتروس

ضایعات راس پتروس ناهنجاری‌هایی هستند که در نوک استخوان جمجمه در کنار گوش میانی ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین نوع ضایعه راس سنگی، گرانولومای خوش خیم کلسترولی است که کیست است. سایر ضایعات راس سنگی شامل نوروم‌های آکوستیک و تومورهای قاعده جمجمه است. اکثر ضایعات راس پتروز خوش خیم هستند. با این حال، بیماران مبتلا به انواع دیگر سرطان ممکن است دچار تومورهای متاستاتیک مغز شوند.

·       تومورهای مغزی با درجات متغیر (از خوش خیم‌تر تا بدخیم)

گلیوما (آستوروسایتوما) مغزی

گلیوما یک نوع شایع تومور است که منشا آن در مغز است، اما گاهی اوقات در نخاع نیز دیده می‌شود. حدود ۳۳ درصد از تمام تومورهای مغزی گلیوما هستند. این تومورها از سلول‌های گلیال که نورون‌ها را احاطه کرده و حمایت می‌کنند به وجود می‌آیند. نوع خاصی از گلیوما بنام تومور گلیوما عصب بینایی هست که اغلب در میان کودکان یافت می شود. انواع مختلفی از سلول‌های گلیال وجود دارد، از این رو انواع مختلفی از گلیوم وجود دارد، از جمله:

الیگودندروگلیوما

گلیوبلاستوما مولتی فرم (GBM)، یک نوع تومور به خصوص تهاجمی؛ گلیوما در طول سال‌ها در حال تکامل بوده است. بسته به نوع سلول‌هایی که گلیوما را تشکیل می‌دهند و جهش‌های ژنتیکی آنها، این تومورها می‌توانند کم و بیش تهاجمی باشند. مطالعه ژنتیکی تومور اغلب برای درک بهتر نحوه رفتار آن انجام می‌شود. به عنوان مثال، گلیوماهای خط میانی منتشر یا گلیوم‌های نیمکره، انواع جدیدی از گلیوم‌ها هستند که دارای جهش‌های خاص مرتبط با ماهیت تهاجمی‌تر هستند.

تومورهای اپاندیمال

تومورهای اپاندیمی از پوشش بطن‌ها یا کانال مرکزی نخاع به وجود می‌آیند. آنها نادر هستند و می‌توانند در هر قسمت از مغز یا نخاع ظاهر شوند. این تومورها مثل مدولوبلاستوما و پینئوبلاستوما در دسته تومورهای حفره پشتی قرار می گیرند. انواع مختلفی دارد، از جمله آپاندیموما که مشابه گلیوم، اپندیموم‌ها می‌تواند جهش‌های ژنتیکی خاصی داشته باشد. رفتار آنها ممکن است بسته به محل قرارگیری آنها در سیستم عصبی متفاوت باشد.

تومورهای سلول زایا

در طول رشد طبیعی جنین و جنین، سلول‌های زایا معمولاً به تخمک (در ماده) یا اسپرم (در مرد) تبدیل می‌شوند. با این حال، اگر سلول‌های زایا به اشتباه به مغز بروند، می‌توانند به تومور تبدیل شوند. تومورهای سلول زاینده می‌توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. برخی از انواع تومورهای سلول زاینده شامل ژرمینوما، کارسینوم جنینی، تومور کیسه زرده و‌تراتوم است. آنها اغلب در دوران بلوغ تشخیص داده می‌شوند و بیشتر پسران را تحت تاثیر قرار می‌دهند تا دختران.

کیست پینه آل

تومورهای پینه آل آن دسته از تومورهایی هستند که در ناحیه غده صنوبری ظاهر می‌شوند. آنها در عمق مغز قرار دارند و می‌توانند با مسدود کردن مسیرهای مایع مغزی نخاعی باعث هیدروسفالی شوند. انواع مختلفی از کیست پینه آل با رفتارهای متمایز وجود دارد، از جمله پینئوسیتوما، تومورهای پارانشیم پینه آل با تمایز متوسط ​​و پینئوبلاستوما. تومورهای دیگر مانند گلیوما،‌تراتوم و تومورهای سلول زاینده می‌توانند در ناحیه پینه آل ظاهر شوند. آزمایش خون یا سوراخ کمری ممکن است برای جستجوی نشانگرهایی توصیه شود که می‌توانند به تشخیص تومور پینه آل کمک کنند. در موارد دیگر، جراحی برای بیوپسی توصیه می‌شود.

·       انواع سرطان مغز: معمولاً تومورهای بدخیم مغز

کوردوما

کوردوما شکل نادری از سرطان استخوان است که معمولاً در قاعده جمجمه یا پایین کمر یافت می‌شود. کمتر از ۱ درصد از تمام تومورهای مغزی اولیه به عنوان کوردوما تشخیص داده می‌شوند. این نوع تومور می‌تواند به استخوان مجاور حمله کند و به بافت عصبی مجاور فشار وارد کند. اگرچه این تومور رشد کندی دارد و ظاهراً خوش خیم به نظر می‌رسد، اما بیشتر شبیه یک تومور بدخیم رفتار می‌کند زیرا تمایل به بازگشت و گسترش به سایر مناطق دارد. کوردوماها، در حالی که عموماً تهاجمی هستند، پیشرفتی تا حدودی متغیر و غیرقابل پیش بینی دارند.

کندروسارکوما

کندروسارکوم یک سرطان بدخیم استخوان است که عمدتاً غضروف را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کندروسارکوم معمولاً در بیماران بین ۵۰ تا ۷۰ سال ایجاد می‌شود. تومور می‌تواند در سلول‌های استخوان ران، بازو، لگن، زانو شروع شود. تومورهای کمر و ستون فقرات نیز بسیار شایع هستند. همچنین ممکن است از استخوان‌های صورت یا قاعده جمجمه شروع شود. برخی از این سرطان‌ها می‌توانند تهاجمی باشند.

مدولوبلاستوم

مدولوبلاستوما شایع‌ترین تومور بدخیم مغز در کودکان است. معمولاً کودکان ۵ تا ۹ ساله را مبتلا می‌کند و در افراد بالای ۳۰ سال نادر است. در مخچه، بخشی از مغز که در پایه جمجمه قرار دارد، ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از مدولوبلاستوما وجود دارد و تهاجمی آنها ممکن است بسته به جهش‌های خاص سلول‌های تومور تغییر کند.

نوروبلاستوما بویایی

نوروبلاستوم بویایی که به نام تومور استزیونوروبلاستوما نیز شناخته می‌شود، یک تومور بدخیم بسیار نادر است که در بینی ایجاد می‌شود. این تومور احتمالاً از عصب بویایی شروع می‌شود که تکانه‌های مربوط به بو را از بینی به مغز منتقل می‌کند. بیماران مبتلا به نوروبلاستومای بویایی ممکن است دچار خونریزی‌های مکرر از بینی شوند، حس بویایی خود را از دست بدهند و در تنفس از سوراخ‌های بینی خود دچار مشکل شوند.

سخن آخر

برخی از انواع تومورهای ذکر شده در بالا ممکن است از استخوان یا سایر انواع بافت‌های خارج از مغز ناشی شوند و ممکن است “تومورهای پایه جمجمه” نیز نامیده شوند. با این حال، نزدیکی آنها به مغز باعث می‌شود که آنها بر ساختارهای مغز تأثیر بگذارند، به همین دلیل آنها در این لیست گنجانده شده اند. تومورهای اولیه مغز (تومورهایی که از مغز منشا می‌گیرند) غیر معمول هستند. در ایالات متحده سالانه تنها حدود ۵ نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر به تومور اولیه مغزی مبتلا می‌شوند. هر ساله حدود ۴۱۰۰ کودک زیر ۱۵ سال در ایالات متحده به تومور مغز یا سیستم عصبی مرکزی مبتلا می‌شوند.

برگرفته از سایت دکتر مرتضوی جراح مغز www.mortazaviclinic.com